NGUYÊN NHÂN
- Bệnh biên trùng là một trong
những bệnh kí sinh trùng đường máu phổ biến ở bò, đặc biệt là bò sữa nhập nội, bệnh do đơn bào Anaplasma spp ký sinh trong hầu cầu bò
gây ra. Anaplasma spp có thể tồn tại
trong máu nhiều năm.
- Bệnh lây lan chủ yếu qua vật chủ trung gian là ve cánh
cứng (Boophilus spp), chúng hút máu
bò bị bệnh rồi truyền sang cho bò khỏe. Ngoài ra, một số loài côn trùng khác
như mòng, ruồi, muỗi cũng có thể đóng vai trò truyền bệnh cơ giới.
- Bệnh thường lây lan mạnh vào màu hè – thu (tháng 6 đến
tháng 10) khi ve phát triển mạnh, hút máu và truyền bệnh cho bò. Giai đoạn cuối
đông, đầu xuân thời tiết lạnh, thức ăn xanh thiếu, sức đề kháng của bò giảm nên
những bò mang biên trùng sẽ phát bệnh và chết với tỷ lệ cao.
TRIỆU CHỨNG
- Biên
trùng Anaplasma spp xâm nhập vào cơ
thể và kí sinh trong hồng cầu, hút chất dinh dưỡng, phá hủy hồng cầu, gây thiếu
máu trầm trọng. Mặt khác, chúng sản sinh độc tố, tác động lên thần kinh trung
ương gây sốt cao kéo dài trong suốt thơi gian bệnh. Tùy thuộc vào thể trạng và
sức đề kháng của con vật mà bệnh có thể phát ra nặng hay nhẹ. Thời kì nung bệnh
từ 7-14 ngày. Bò bệnh thường có các biểu hiện sau:
* Thể cấp tính:
- Sốt cao 40- 410 C,
nhiệt độ lên xuống thất thường kiểu hình răng cưa. Lúc sốt cao toàn thân run
rẩy, các cơ bắp, vai, mông co giật.
- Con vật thở gấp, khó thở do
hồng cầu không tiếp nhận được oxy; tim đập nhanh, mạnh, bỏ ăn không nhai lại,
giảm nhu động dạ cỏ, chảy nhiều rớt dãi.
- Các niêm mạc miệng, mắt
nhợt nhạt, thiếu máu do hồng cầu bị phá hủy.
- Bò bị tiêu chảy và gầy sút
nhanh, nếu không điều trị kịp thời bò bệnh sẽ chết.
* Thể mạn tính:
- Triệu chứng giống thể cấp tính nhưng mức độ có phần nhẹ
hơn. Thường một số con bệnh sau khi vượt qua thể cấp tính chuyển sang thể mạn
tính với các triệu chứng sốt 39-410 C trong 7-10 ngày thì giảm
xuống sau đó lại tăng lên, cứ như thế trong vòng 1 tháng. Con vật gầy còm, ăn
ít, suy nhược, thiếu máu, không tiết sữa, nếu không được chăm sóc và điều trị
kịp thời co vật có thể chết do suy kiệt.
ĐIỀU TRỊ
Để điều trị bệnh biên trùng
có hiệu quả cao nên dùng phác đồ như sau:
- Rivanol 0,2-0,4 g
- Cồn 900 60 ml
- Nước cất 120 ml
- Cách pha:
+) Đổ Rivanol vào nước cất, đun 880C
quấy cho tan hết, lọc bằng giấy lọc. Để nguội dung dịch xuống 400C
đổ cồn vào được dung dịch thuốc dùng để dùng cho 1 liều điều trị. Bảo quản
thuốc ở lọ thủy tinh mầu trong chỗ tối.
- Cách dùng:
+) Tiêm chậm vào tĩnh mạch. Khi tiêm
phải đảm bảo nhiệt độ dung dịch thuốc khoảng 38 - 400 C.
Liệu trình: dùng 2-3 liều, dùng liên
tục hoặc cách 1 ngày dùng thuốc 1 lần.
* Chú ý:
- Trước khi
dùng Riavanol phải tiêm trợ sức trợ lực bằng Cafein và Vitamin B1.
- Nuôi dưỡng và chăm sóc tốt trong thời gian
điều trị, nên bổ sung các vitamin, khoáng chất để nâng cao sức đề kháng: Bcomplex, ADE, Hanmix-VK9,….
- Tiêu diệt
các vật chủ trung gian truyền bệnh ve, mòng, ruồi, muỗi… để hạn chế bệnh lây
lan, dùng: Hantox-200 phun trong và ngoài chuồng trai xung quanh khu vực chăn
thả, dùng Hantox-spray xịt ve trên
bò định kì 2-3 tuần/lần.
PHÒNG BỆNH
- Thực hiện
tốt biện pháp vệ sinh phòng bệnh và chăm sóc nuôi dưỡng:
+ Thường xuyên thực hiện vệ
sinh chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi, phương tiện vận chuyển, thức ăn, nước uống, phát quang
bụi rậm, lấp vũng nước, khơi thông cống rãnh, bãi chăn để côn trùng không lưu
trú và phát triển.
+ Định kì dùng thuốc khử trùng
tiêu độc:
Han-Iodine
10%:
1lít pha với 100 lít nước sạch, phun trong ngoài chuồng trại. Tuần 1-2 lần.
Hantox-200:
lọ 50 ml pha 5 lít nước phun diệt côn trùng ruồi, muỗi, mòng 2-3 tuần/lần.
+ Tăng cường nuôi dưỡng và chăm sóc
tốt gia súc đặc biệt là lúc giao mùa để nâng cao sức đề kháng đối với bệnh. Bổ
sung các thuốc bổ, vitamin, khoáng vào thức ăn: Han-Goodway, Bcomplex, ADE,
Hanmix-VK9,….
- Hàng năm định kì kiểm tra máu, cứ
4-6 tháng/lần, để phát hiện biên trùng.
- Sử dụng thuốc Rivanol 0,2 g/con điều trị dự phòng
vào tháng 10 hàng năm.
Tiếng Việt
English