1. Nguyên nhân

Bệnh viêm ruột hoại thư do vi khuẩn yếm khí Clostridium perfringens gây ra. Là vi khuẩn gram(+), hình que, có thể tạo nha bào. Nha bào rất bền vững ở ngoài môi trường, nhiệt độ và một số hóa chất khử trùng. C. perfringens có nhiều ở đất, phân. C. perfringens có 2 typ gây bệnh là typ A và typ C. Typ A sản sinh 2 độc tố alpha (α-Toxin) và độc tố đường ruột (Enterotoxin), chủ yếu gây tiêu chảy ở lợn cai sữa, lợn choai và lợn nái. Vi khuẩn này cũng gây bệnh trên trâu, bò, ngựa, nhiều gia súc khác và người. C. perfringens typ C tăng sinh, sản sinh độc tố beta (β-Toxin) gây hoại tử niêm mạc và xuất huyết ruột cấp tính nặng nề. Chủng này chủ yếu gây bệnh ở lợn con theo mẹ dưới 7 ngày tuổi, đặc biệt ở lợn sơ sinh trong 24-72 giờ đầu đời, không được bú sữa đầu sau sinh. Bệnh thường ở thể quá cấp làm chết nhanh, chết hàng loạt lợn con.

C. perfringens typ C xâm nhập qua miệng, dạ dày, vào hồi tràng và kết tràng của lợn con trong 0-24 giờ sau sinh. C. perfringens nhân lên nhanh chóng và sản sinh độc tố phá hủy tế bào niêm mạc lông nhung ruột non, gây mất mất nước, rối loạn điện giải, mất máu nghiêm trọng và dẫn đến tử vong nhanh. C. perfringens còn có thể xâm nhập qua vết thương sâu và tăng sinh nhanh và độc tố của nó gây hoại tử hệ mô cơ, sinh khí.

Nếu lợn con được tiếp cận (bú) sữa đầu sớm sau sinh (trong 12 giờ) từ nái mẹ được tiêm vacxin phòng Clostridium sp. thì sẽ ngăn ngừa được sự xâm nhập của vi khuẩn và phát triển của bệnh. Từ ngày thứ 2 trở đi, độc tố này dễ bị phá hủy bởi men tiêu hóa trypsin nên bệnh bớt trầm trọng hơn với lợn con trên 3 ngày tuổi.

Typ C có thể gây bệnh thể mạn tính ở lợn lớn hơn từ 2-6 tuần tuổi.

2. Triệu chứng lâm sàng

Bệnh có thể tiến triển ở thể siêu cấp, cấp tính, á cấp tính hoặc thể mạn tính.

Thể siêu cấp tính: Chỉ gặp ở lợn sơ sinh 12-36 giờ sau sinh do lợn mẹ không có miễn dịch hay lợn con sinh ra không được bú sữa đầu sớm. Lợn con sinh ra bình thường, nhưng nhiễm C. perfringens và chết đột ngột trong vòng 12-24 giờ sau khi có triệu chứng lâm sàng đầu tiên.

Các thể khác thường gặp ở lợn 2-3 ngày tuổi hay lớn hơn với các triệu chứng viêm xuất huyết ruột, tiêu chảy dữ dội, phân lẫn máu và niêm mạc bong tróc màu đỏ nâu như rượu vang. Lợn bệnh yếu đi nhanh chóng, suy kiệt, quỵ và chết. Trước khi chết, thân nhiệt thấp dưới mức bình thường (~35°C).

Ở lợn 2-6 tuần tuổi, bệnh thường ở thể mạn tính, triệu chứng nhẹ hơn, ỉa chảy ra máu thường kéo dài tới 1 tuần, song tỷ lệ chết cũng khá cao.

Lợn con tiêu chảy ra máu

Lợn con chết nhanh, bụng chương căng, những vệt đen dưới bụng hai bên đường trắng do cơ bụng bị tổn thương, sinh khí.

Sau khi chế lợn chướng hơi nhanh do sinh khí.
Ở bụng, dọc 2 bên đường trắng thường có những vệt đen.

3. Bệnh tích 

Viêm hoại tử ruột nặng. Thành ruột mỏng, ruột phồng (kết tràng) sưng to, màu đỏ thẫm.

Trong ruột chứa đầy các thức nhão nhoét, màu đỏ máu thẫm.

4. Chữa trị bệnh

Tách lợn con bị bệnh để chữa trị, quản lý chăm sóc và hạn chế lây lan.

Phát hiện sớm và can thiệp ngay sau khi phát hiện bệnh, khi đường ruột chưa bị tổn thương nhiều bằng kháng sinh nhóm Penicillin, tốt nhất là tác dụng kéo dài, như:

• Stepen LA hay Hanstapen, Hanmolin LA, Han-Procillin-300.
• Han-Quinome 2,5%: 1 ml/10 kg TT., tiêm ngày 1 lần, liên tục 3-5 ngày.
• Clafotax-1:  1 lọ 1 g/20 kg TT., ngày tiêm 1-2 lần, liên tục 3-5 ngày.
• Hanceft: 1 ml/10 kgTT, tiêm ngày 1 lần, liên tục 3-5 ngày.

Cho lợn bệnh uống Thuốc điện giải 1 g/1 lít nước uống theo nhu cầu, liên tục 5-7 ngày để chống mất nước, cân bằng điện giải và giải độc.

Cho những lợn khác trong đàn sử dụng ngay Kháng thể HANVET-K.T.E hi Plus. Nếu lợn dưới 3 ngày tuổi có thể cho uống 4 ml/con; với lợn lớn hơn thì tiêm tiêm phúc xoang (không tiêm bắp!) với liều  0,5 ml/kg TT., mỗi ngày 1 lần, liên tục 3-4 ngày.

Kết hợp tiêm thuốc bổ trợ sức khỏe, trợ lực và thuốc cầm máu, thuốc điện giải: Han-Tophan 2-3 ml/con; Vitamin K: 1 ml/10 kgTT.; Vit.B-complex …

5. Phòng bệnh

Biện pháp quan trọng nhất phòng bệnh là tiêm Vacxin CLOS-COLI cho nái chửa, cho lợn con uống kháng thể HANVET-K.T.E hi Plus ngay trong 12 giờ sau sinh, như sau:

Với nái:

• Lợn nái lần đầu tiêm Vacxin CLOS-COLI: Tiêm 2 mũi, lần 1 vào lúc 4-5 tuần và   mũi 2 vào 2-3 tuần trước sinh.
• Nái đã tiêm Vacxin CLOS-COLI, chỉ tiêm 1 mũi 3-4 tuần trước sinh.

Vacxin CLOS-COLI do HANVET sản xuất là vacxin nhị giá, ngoài phòng bệnh viêm ruột hoại thư do C. perfringens sp. còn phòng cả bệnh viêm ruột ỉa chảy (phân trắng) do E.coli gây ra ở lợn con sơ sinh, theo mẹ.

Đối với lợn con: Phòng đón đầu cho cả đàn bằng kháng thể HANVET-K.T.E hi Plus trong 12 giờ đầu sau sinh, với liều 2 ml/con. Có thể nhắc lại sau 3 ngày (cùng ngày tiêm Fe-Dextran-B12 lần 1)

Kháng thể HANVET-K.T.E hi Plus là kháng thể đặc hiệu có tác dụng nhanh, mạnh trung hòa các tác nhân gây bệnh ngoài phòng và trị bệnh do C. perfringens sp. còn phòng và trị bệnh do E.coli gây ra trên lợn con an toàn và hiệu quả ngay sau khi sử dụng.

Vệ sinh: Dọn dẹp, giữ vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, thu gom phân, rác, chất thải và xử lý đúng quy định.

Khử trùng, tiêu độc: Định kỳ phun thuốc tiêu độc khử trùng Hanlusep BGF, hoặc Han-Iodine10%, HankonWS, mỗi tuần 2-3 lần.

Sử lý nguồn nước: Kiểm tra nước uống cho lợn nếu là nước giếng khoan cần được lọc và xử lý bằng Han-Chlor B hoặc Hanmid với nồng độ 3-5 g/m3 nước trước khi cho lợn uống.

Cho heo bú sữa đầu đủ lượng và sớm nhất sau sinh có thể.

Thường xuyên bổ sung vào thức ăn đầy đủ dưỡng chất cần thiết giúp heo khoẻ mạnh, có sức đề kháng tốt bằng Vit. ADE tan, Hanminvit super, B-Complex….