NGUYÊN NHÂN- Bệnh do tiên mao trùng
Trypanesoma evansi gây ra. Trypanesoma là
đơn bào kí sinh, có hình mũi khoan, kích thước nhỏ, sống ký sinh và di chuyển
được trong máu nhờ một doi tự do. Bò sữa rất mẫn cảm với bệnh này.- Bò nhiễm bệnh chủ yếu qua đường máu
thông qua các tác nhân môi giới truyền bệnh là các loại ruồi trâu, mòng, chúng hút
máu từ trâu bò bệnh rồi hút máu trâu bò khỏe và truyền bệnh cho chúng. Bò
bắt đầu phát bệnh sau khoảng 1 tuần. Bò nhiễm bệnh ở mọi lứa tuổi. Bệnh thường
lây lan mạnh vào các tháng nóng ẩm, thường từ tháng 4 đến tháng 9 khi có nhiều
ruồi, mòng phát triển.
TRIỆU CHỨNGTrong thời gian ký sinh ở bò, tiên mao
trùng gây ra hai tác hại sau:- Bằng phương thức thẩm thấu,
chúng lấy các chất dinh dưỡng (đạm, đường, chất béo, chất khoáng..) từ máu của
bò, làm cho bò ngày càng gầy yếu, thiếu máu, giảm năng suất sữa, giảm sức đề
kháng, suy kiệt và chết.- Tiên mao trùng tiết ra độc
tố, độc tố tác động lên thần kinh trung ương,
gây rối loạn trung khu điều nhiệt, làm con vật sốt cao và những cơn sốt
gián đoạn. Độc tố tác động phá hủy hồng cầu và ức chế cơ quan tạo máu, làm bò
thiếu máu trầm trọng và suy nhược dần. Ngoài ra, độc tố còn tác động lên hệ
thống tiêu hóa, gây ra hội chứng ỉa chảy.
Do cơ chế tác động trên nên khi bò bị bệnh thường biểu
hiện các triệu chứng như sau:
- Sốt cao 40 - 410
C, các cơn sốt gián đoạn: sốt 2-3 ngày lền, sau đó hạ xuống mức bình thường,
sau 3-6 ngày nhiệt độ lại tăng trở lại, cứ như thế lặp đi lặp lại nhiều đợt
(sốt hình sin).
- Khi sốt cao con vật thường
biểu hiện triệu chứng thần kinh: quay cuồng, đi vòng tròn, run rẩy từng cơn,
thường gặp ở bò bị bệnh nặng thể cấp tính.- Niêm mạc mắt tụ máu đỏ tía, đôi khi có chấm máu, chảy nước mắt và mắt có
nhiều dử đặc như keo, mắt sưng húp. Niêm mạc mắt trở nên vàng nhạt hay sẫm. Các
niêm mạc miệng, âm đạo cũng vàng.- Có hiện tượng phù thũng ở nhữg vùng thấp như
ngực, yếm, hầu, nách, chân, háng.- Tim mạch yếu, chân sau bị
tê liệt hoặc nữa thân sau bị liệt, con vật đứng không vững.- Con vật thiếu
máu trầm trọng, gầy yếu, suy nhược, kém ăn, kém nhai lại, tiêu chảy phân màu vàng, xám có lẫn máu,
bọt khí và niêm mạc mùi tanh khắm.- Nếu nhiễm bệnh nặng (thể cấp tính), sau 7 ngày có thể
chết. Thể mạn tính bệnh có thể kéo dài 1-2 tháng, con vậy ngày càng gầy yếu,
lông xơ xác, mất hõm sâu, niêm mạc nhợt nhạt, hoàng đản,. Trường hợp thể quá
cấp, con vật đột ngột sốt cao, bụng trướng to rồi lăn ra chết.
BỆNH TÍCH- Xoang phế mạc, phúc mạc, tâm mạc có chứa dịch màu vàng.
Chỗ thủy thũng có dịch nhầy keo. Thịt nhão và ướt, mỡ màu vàng thẫm, tim nhão
ướt sưng to tụ máu, đáy tim có thủy thủng. Phổi tụ máu từng đám, dạ cỏ, dạ tổ
ong, dạ lá sách tụ máu bầm tím. Lách sưng to, gan sưng to.ĐIỀU TRỊĐể điều trị bệnh tiên mao trùng hiệu quả nên dùng sản
phẩm Trypanosoma
của HANVET: Thuốc đặc trị tiên mao trùng đồng thời có tác dụng chống
sốc, giảm sốt, làm co mạch để đẩy tiên mao trùng từ trong các tĩnh mạch nhỏ và
các cơ quan ra động mạch và tĩnh mạch chính để tiêu diệt.- Cách dùng: Pha 1 lọ thuốc Trypanosoma với 6 ml
nước cất. Tiêm sâu bắp thịt, không tiêm quá 15
ml tại một vị trí. Hoặc tiêm thật chậm vào tĩnh mạch. + Liều dụng: 0,25-0,5 mg/kgTT
hay 1 lọ/250-500 kgTT
+ Trước khi dùng thuốc 10-15
phút, nên tiêm Cafein hoặc Long
não để trợ tim, trợ sức.
+ Trong thời gian điều trị
cần có chế độ chăm sóc nuôi dưỡng tốt, bổ sung các vitamin để nâng cao sức đề
kháng như: Han-Tophan, ADE, Bcomplex, Han-Lytevit C…
+ Dùng Hantox-200: 50 ml pha 5 lít nước phun diệt côn trùng: ruồi, muỗi,
mòng 1lần/tuần để hạn chế bệnh lây lan.
PHÒNG BỆNH- Dùng thuốc đặc trị tiên mao trùng Trypanosoma
với liều 1 mg/kgTT (1lọ/125 kgTT) để phòng bệnh có tác dụng bảo hộ được 3 - 4
tháng.- Thường xuyên thực hiện vệ sinh chuồng trại, dụng cụ chăn
nuôi, phương tiện vận chuyển, thức ăn, nước uống…- Định kì dùng thuốc khử trùng tiêu
độc: + Han-Iodine 10%: 1lít pha với 100 lít nước sạch, phun trong ngoài chuồng
trại, phun cả lên thân gia súc. Tuần 1-2 lần. + Hankon
WS: 1 g/1 lit nước pha trước khi cho gia súc uống 24 giờ. Pha 5-10g/
1lít nước dùng sát trùng dụng cụ chăn nuôi, hố sát trùng và tay chân người
trước khi ra vào chuồng trại. + Hantox-200: lọ 50 ml pha 5 lít nước phun diệt côn trùng ruồi,
muỗi, mòng 2-3 tuần/lần.- Tăng cường nuôi dưỡng và chăm sóc
tốt gia súc đặc biệt là lúc giao mùa để nâng cao sức đề kháng đối với bệnh. Bổ
sung các thuốc bổ, vitamin, khoáng vào thức ăn: Han-Goodway, Bcomplex, ADE,
Hanmix-VK9,….
Tiếng Việt
English